Gout là một bệnh lý gây ra bởi sự rối loạn chuyển hóa purin, dẫn đến tích tụ axit uric trong cơ thể, gây đau nhức dữ dội ở các khớp. Một trong những yếu tố quan trọng nhất giúp kiểm soát bệnh là chế độ ăn uống hợp lý, tránh xa những thực phẩm có thể làm tăng lượng axit uric và gây kích thích cơn gout cấp tính.

Bạn có biết rằng những món ăn quen thuộc hàng ngày như hải sản, nội tạng động vật, rượu bia hay thậm chí một số loại rau củ cũng có thể khiến bệnh gout trầm trọng hơn? Vậy người bị gout cần kiêng ăn gì để giảm đau nhức và ngăn ngừa biến chứng? Hãy cùng khám phá ngay danh sách thực phẩm cần tránh và bí quyết xây dựng chế độ dinh dưỡng lành mạnh để kiểm soát bệnh hiệu quả! 

Bệnh gout là gì? nguyên nhân gây ra gout

Bệnh gout là một dạng viêm khớp phổ biến, xuất phát từ sự rối loạn chuyển hóa chất dinh dưỡng trong cơ thể. Bệnh hình thành khi axit uric nội sinh được sản xuất quá mức, trong khi quá trình đào thải qua thận bị suy giảm. Ngoài ra, việc tiêu thụ nhiều thực phẩm giàu purin như thịt đỏ và hải sản cũng là nguyên nhân làm tăng nồng độ axit uric trong máu. Bệnh còn được gọi là thống phong hoặc gut trong dân gian.

Tùy thuộc vào từng giai đoạn bệnh, bác sĩ sẽ chỉ định các loại thuốc giúp hạ nồng độ axit uric trong máu. Tuy nhiên, hiệu quả điều trị không chỉ phụ thuộc vào thuốc mà còn liên quan mật thiết đến chế độ ăn uống và lối sống của người bệnh.

Axit uric được tạo ra trong quá trình phân giải purin, một hợp chất hóa học có nhiều trong thịt, gia cầm và hải sản. Dưới điều kiện bình thường, cơ thể sẽ hòa tan axit uric trong máu và bài tiết ra ngoài qua nước tiểu. Nhưng nếu lượng axit uric tăng cao quá mức hoặc quá trình đào thải bị gián đoạn, các tinh thể sắc nhọn có thể hình thành và tích tụ tại các khớp, gây viêm, đau dữ dội.

Một số yếu tố góp phần làm tăng nồng độ axit uric trong máu và dẫn đến bệnh gout bao gồm:

• Tuổi tác: Người cao tuổi dễ mắc bệnh hơn, trẻ em rất hiếm khi bị.
• Giới tính: Trước 65 tuổi, nam giới có nguy cơ mắc bệnh cao gấp 4 lần so với nữ. Tỷ lệ này giảm còn gấp 3 lần sau 65 tuổi.
• Di truyền: Nếu gia đình có người mắc gout, nguy cơ mắc bệnh của bạn sẽ cao hơn.
• Lối sống thiếu lành mạnh: Uống rượu thường xuyên cản trở quá trình đào thải axit uric, trong khi chế độ ăn giàu purin cũng làm bệnh tiến triển nhanh hơn.
• Tiếp xúc với chì: Người tiếp xúc thường xuyên với chì có nguy cơ mắc gout cao hơn.
• Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc lợi tiểu hoặc thuốc chứa salicylate có thể làm tăng axit uric.
• Cân nặng: Béo phì và mỡ nội tạng cao tác động tiêu cực đến quá trình chuyển hóa axit uric.
• Suy thận và các bệnh lý thận: Khi chức năng thận suy giảm, khả năng đào thải chất cặn bã bị ảnh hưởng, dẫn đến sự tích tụ axit uric và gây ra bệnh gout.

>> Xem thêm các loại bệnh gút: Chung sống với gout mạn tính: Làm sao để kiểm soát cơn đau

Gout cấp tính: Nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị hiệu quả

Hiểu sai về chế độ ăn cho người bị gout – những quan niệm cần điều chỉnh

Rất nhiều người bị gout mắc sai lầm khi kiêng khem quá mức hoặc không đúng cách, khiến cơ thể suy dinh dưỡng hoặc ngược lại, khiến bệnh trầm trọng hơn. Dưới đây là một số hiểu lầm phổ biến cần được giải thích đúng.

“Bị gout thì phải kiêng hoàn toàn thịt?”

Không đúng! Người bị gout không cần cắt bỏ hoàn toàn thịt, mà chỉ nên hạn chế những loại thịt giàu purin như thịt đỏ, nội tạng động vật. Các loại thịt trắng như gà, cá trắng có thể ăn với lượng vừa phải.

“Ăn chay sẽ giúp kiểm soát bệnh gout?”

Không đúng! Một số thực phẩm có nguồn gốc thực vật vẫn chứa purin cao, ví dụ như đậu lăng, nấm, măng, rau bina. Người bị gout cần xây dựng chế độ ăn cân bằng, thay vì chỉ ăn chay hoàn toàn.

“Hải sản nào cũng gây hại cho người bị gout?”

Không hoàn toàn đúng! Các loại cá béo như cá thu, cá trích nên hạn chế, nhưng cá trắng, cá hồi chứa ít purin hơn và có thể ăn với khẩu phần hợp lý.

Bị gout kiêng ăn gì? danh sách thực phẩm cần tránh

Bệnh gút là một dạng viêm khớp mãn tính không thể chữa khỏi hoàn toàn. Tùy thuộc vào từng giai đoạn tiến triển, bác sĩ sẽ chỉ định thuốc giúp hạ nồng độ axit uric trong máu. Tuy nhiên, bên cạnh liệu pháp điều trị, chế độ ăn uống và thói quen sinh hoạt đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát bệnh và ngăn ngừa biến chứng.

Việc kiểm soát nồng độ axit uric là yếu tố then chốt trong quá trình điều trị. Người bệnh cần hạn chế tiêu thụ các thực phẩm giàu purin và fructose để duy trì sự ổn định của axit uric trong cơ thể. Dưới đây là một số thực phẩm nên tránh hoặc hạn chế:

Thịt đỏ

Các loại thịt đỏ như bò, heo, dê chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, đặc biệt là protein, vitamin B6, B12 và vitamin E. Tuy nhiên, việc tiêu thụ thịt đỏ quá mức có thể làm tăng nồng độ axit uric trong máu, dẫn đến sự hình thành các tinh thể urat, gây đau đớn và viêm khớp.

Ngoài ra, khi thịt đỏ được tiêu hóa, quá trình phân giải purin dưới sự tác động của enzym sẽ chuyển hóa thành axit uric, khiến bệnh gút tiến triển nhanh hơn.

Mặc dù vậy, việc kiêng hoàn toàn thịt đỏ không phải là giải pháp tối ưu, vì cơ thể vẫn cần nguồn năng lượng từ protein động vật. Người bệnh nên duy trì lượng thịt đỏ ở mức vừa phải, chỉ nên ăn tối đa 2 lần/tuần, không quá 100g/ngày.

Cách chế biến hợp lý: Ưu tiên luộc, kho hoặc hấp, tránh chiên, nướng, nhằm hạn chế lượng chất béo bão hòa đi vào cơ thể, giúp kiểm soát tốt hơn tình trạng viêm và đau khớp.

Nội tạng động vật

Các loại nội tạng như gan, thận, tim, bao tử, óc chứa nhiều dưỡng chất quan trọng như protein, vitamin nhóm B (B2, B6, folate, B12), CoQ10, cholesterol và các khoáng chất sắt, kẽm, selen. Dù giàu giá trị dinh dưỡng, người mắc bệnh gout nên tránh tiêu thụ nội tạng vì chúng chứa hàm lượng purin cao, tác nhân làm tăng axit uric trong máu, khiến cơn đau và viêm trở nên nghiêm trọng hơn.

Thịt gà tây, thịt ngỗng

Thịt gà và thịt ngỗng là nguồn cung cấp vitamin B, khoáng chất, axit amin, sắt, photpho, rất tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, do có chứa purin, người bệnh gout nên ăn với lượng vừa phải— khoảng 110 – 175 mg để đảm bảo cơ thể hấp thu đủ dinh dưỡng mà vẫn kiểm soát được nồng độ axit uric trong máu.

Hải sản

Các loại hải sản như cá trích, cá ngừ, nghêu, sò, ốc đều chứa hàm lượng purin cao cùng lượng protein dồi dào. Việc tiêu thụ thường xuyên có thể khiến nồng độ axit uric tăng đột biến, làm tình trạng gout nặng hơn. Vì vậy, người bệnh cần hạn chế ăn hải sản để bảo vệ sức khỏe khớp.

Rượu, bia, đồ uống có đường

Hạn chế tối đa rượu, bia cùng các thức uống có đường như nước ngọt, nước trái cây, nước có gas, bởi chúng không chỉ gây tích tụ axit uric, mà còn khiến bệnh gout tiến triển nhanh và khó kiểm soát hơn.

Các loại thịt chế biến sẵn

Thực phẩm đóng hộp như nem chua, thịt xông khói, xúc xích, lạp xưởng không phải là lựa chọn phù hợp cho người bị gout. Những sản phẩm này thường chứa chất bảo quản và phụ gia, có thể làm tăng nguy cơ viêm khớp. Người bệnh nên ưu tiên sử dụng thực phẩm tươi, tự chế biến để đảm bảo giá trị dinh dưỡng tốt nhất.

Các loại rau có hàm lượng purin cao

Bổ sung rau xanh là điều cần thiết để cung cấp vitamin cho cơ thể, nhưng người bệnh gout cần tránh những loại rau có hàm lượng purin cao, như: măng, nấm, rau bina, cải bó xôi, đậu lăng, đậu đen, đậu phộng, đậu hà lan, đậu trắng, đậu xanh, cải xoăn, su hào, để không làm gia tăng axit uric trong máu.

Bị gout nên ăn gì? những mẹo nhỏ giúp kiểm soát axit uric hằng ngày

Bên cạnh việc chú ý đến các thực phẩm cần kiêng, người mắc bệnh gút cũng nên ưu tiên bổ sung những loại thực phẩm giúp duy trì cân bằng dinh dưỡng và hỗ trợ kiểm soát bệnh hiệu quả:

• Uống nước thường xuyên: Giúp cơ thể đào thải axit uric một cách tự nhiên, hạn chế nguy cơ tích tụ tinh thể urat gây viêm đau.
• Bổ sung vitamin C: Vitamin C có khả năng hỗ trợ giảm nồng độ axit uric, giúp bảo vệ sức khỏe xương khớp.
• Cà phê: Một số nghiên cứu cho thấy việc tiêu thụ cà phê có chứa caffeine ở mức độ vừa phải có thể giúp giảm nguy cơ mắc bệnh gút. Tuy nhiên, nếu bạn có các vấn đề sức khỏe khác, hãy cân nhắc trước khi uống nhiều cà phê.
• Yến mạch và ngũ cốc nguyên cám: Là nguồn dinh dưỡng giàu chất xơ và giúp duy trì sự ổn định của quá trình trao đổi chất.
• Trà xanh: Chứa các chất chống oxy hóa, giúp cơ thể giảm viêm, tăng cường thanh lọc và hỗ trợ kiểm soát axit uric.
• Uống nước chanh: Giúp trung hòa axit uric, hỗ trợ quá trình đào thải. 
• Bổ sung thực phẩm giàu chất chống oxy hóa, như anh đào, việt quất để giảm viêm. 

Người bị gout nên theo dõi nồng độ axit uric thường xuyên để kiểm soát chế độ ăn kịp thời.

>>> Xem ngay: Cách điều trị Gout (Gút) theo phác đồ điều trị mới nhất: Giảm đau nhanh và hiệu quả

Cách xây dựng thực đơn hằng ngày cho người bị gout

Người bệnh gout thường gặp khó khăn khi lên thực đơn, vì vậy dưới đây là gợi ý cụ thể giúp duy trì chế độ ăn hợp lý mà vẫn đầy đủ dinh dưỡng.

Thực đơn một ngày

• Bữa sáng: Cháo yến mạch + hạt óc chó + sữa hạt. 
• Bữa trưa: Cá hồi áp chảo + rau xanh + gạo lứt. 
• Bữa tối: Đậu phụ sốt nấm + súp lơ + khoai lang. 
• Bữa phụ: Sinh tố việt quất + hạt chia.

Những món ăn thay thế thông minh

• Dùng cá trắng thay cho cá giàu purin. 
• Đậu phụ thay thế thịt đỏ trong một số bữa ăn. 
• Sử dụng dầu ô liu thay cho dầu mỡ động vật để giảm viêm.

Lời khuyên quan trọng để kiểm soát bệnh gout hiệu quả

• Giữ cân nặng hợp lý: Béo phì làm tăng nguy cơ gout. 
• Tập thể dục thường xuyên, tránh ngồi lâu làm tăng áp lực lên khớp. 
• Không tự ý sử dụng thuốc giảm đau, cần tham vấn bác sĩ trước khi điều trị.

Bệnh gout không chỉ cần điều trị bằng thuốc, mà chế độ ăn đóng vai trò rất quan trọng trong việc kiểm soát bệnh. Xây dựng thực đơn khoa học, tránh thực phẩm giàu purin, kết hợp lối sống lành mạnh sẽ giúp giảm đau nhức và ngăn ngừa tái phát. Hãy thay đổi ngay từ hôm nay để bảo vệ sức khỏe xương khớp và hạn chế biến chứng!