Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), hàng trăm triệu người trên toàn thế giới đang chịu ảnh hưởng bởi các rối loạn thần kinh. Đây là một nhóm bệnh lý ảnh hưởng đến chức năng não bộ, gây ra những suy nghĩ, cảm xúc và hành vi bất thường. Rối loạn thần kinh không phân biệt lứa tuổi hay giới tính, và gây ra nhiều khó khăn trong cuộc sống hàng ngày. Hãy cùng Phòng Khám iCCARE tìm hiểu rõ hơn về rối loạn thần kinh để phát hiện kịp thời và tìm cách đối phó hiệu quả nhé!
Những điều cần biết về hệ thần kinh
Trước khi tìm hiểu về rối loạn thần kinh, chúng ta cần điểm qua một số thông tin quan trọng về hệ thần kinh.
Hệ thần kinh là trung tâm chỉ huy của cơ thể bạn, bao gồm não, tủy sống và các dây thần kinh. Nó hoạt động bằng cách gửi tin nhắn hoặc tín hiệu điện giữa não và các bộ phận khác của cơ thể. Ví dụ, những tín hiệu này yêu cầu bạn thở, di chuyển, nói và nhìn.
Hệ thần kinh được chia thành hai bộ phận chính
Hệ thần kinh trung ương: Bao gồm não và tủy sống. Não đọc các tín hiệu từ dây thần kinh để điều chỉnh cách bạn suy nghĩ, di chuyển và cảm nhận.
Hệ thần kinh ngoại biên: Gồm một mạng lưới các dây thần kinh phân nhánh từ tủy sống. Hệ thống này chuyển tiếp thông tin từ não và tủy sống đến các cơ quan, cánh tay, chân, ngón tay và ngón chân.
Ngoài não và tủy sống, hệ thần kinh còn bao gồm các cơ quan chính như:
- Mắt
- Đôi tai
- Cơ quan cảm giác vị giác
- Cơ quan cảm giác khứu giác
- Các thụ thể cảm giác nằm ở da, khớp, cơ và các bộ phận khác của cơ thể
Hệ thần kinh đóng vai trò quan trọng trong mọi hoạt động của bạn. Nó giúp bạn di chuyển, suy nghĩ và cảm nhận. Nó thậm chí còn điều chỉnh những việc bạn làm mà không nghĩ đến như đỏ mặt, đổ mồ hôi và chớp mắt.
Như vậy, có thể nói hệ thần kinh rất quan trọng đối với mỗi người. Do đó, việc tìm hiểu về rối loạn thần kinh là cần thiết để bảo vệ sức khỏe và phát hiện sớm các vấn đề tiềm ẩn.
Rối loạn thần kinh là gì?
Rối loạn thần kinh là thuật ngữ dùng để mô tả các trạng thái bất thường của hệ thần kinh, bao gồm cả não và các dây thần kinh trên khắp cơ thể. Những bất thường này có thể liên quan đến cấu trúc, sinh hóa hoặc điện trong não, tủy sống hoặc các dây thần kinh, dẫn đến nhiều triệu chứng đa dạng.
Các triệu chứng phổ biến của rối loạn thần kinh bao gồm: tê liệt, yếu cơ, giảm phối hợp hoặc mất cảm giác, đau, co giật, lú lẫn, cùng với các dấu hiệu hoang tưởng hoặc ảo giác. Hoang tưởng là tình trạng nhận thức sai lệch về những việc đang diễn ra xung quanh, còn ảo giác là việc nhìn thấy hoặc nghe thấy sự vật hay sự việc không tồn tại.
Có nhiều dạng rối loạn thần kinh được công nhận, có loại phổ biến có loại hiếm gặp. Mặt khác, rối loạn thần kinh còn được coi là “bệnh tâm thần” hoặc các bệnh xuất hiện chủ yếu dưới dạng bất thường về suy nghĩ, cảm giác hoặc hành vi, gây ra đau khổ hoặc suy giảm chức năng. Do đó, phân loại rối loạn hệ thần kinh có rất nhiều dạng, bao gồm:
- Rối loạn mạch máu: Bao gồm đột quỵ, cơn thiếu máu cục bộ thoáng qua, xuất huyết dưới nhện, xuất huyết dưới màng cứng và xuất huyết ngoài màng cứng.
- Nhiễm trùng: Bao gồm viêm màng não, viêm não, bại liệt và áp xe ngoài màng cứng.
- Rối loạn cấu trúc: Bao gồm chấn thương não hoặc tủy sống, liệt Bell, thoái hóa đốt sống cổ, hội chứng ống cổ tay, khối u não hoặc tủy sống, bệnh thần kinh ngoại biên và hội chứng Guillain-Barré.
- Rối loạn chức năng: Bao gồm nhức đầu, động kinh, chóng mặt và đau dây thần kinh.
- Thoái Hóa: Bao gồm bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng, bệnh xơ cứng teo cơ một bên, bệnh Huntington và Alzheimer.
- Khối u thần kinh: Bao gồm khối u vỏ thần kinh ngoại biên, u đám rối cánh tay, u vỏ thần kinh ngoại biên ác tính và u xơ thần kinh.
Ngoài ra, còn có một số dạng rối loạn thần kinh phổ biến hiện nay như:
- Rối loạn lo âu
- Rối loạn trầm cảm
- Rối loạn lưỡng cực
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế
- Rối loạn stress sau sang chấn
- Rối loạn ăn uống
- Rối loạn giấc ngủ
Mỗi dạng rối loạn đều có những đặc điểm, triệu chứng và phương pháp điều trị riêng biệt, yêu cầu sự can thiệp và chẩn đoán của các bác sĩ chuyên khoa thần kinh hoặc tâm thần để xác định nguyên nhân và điều trị hiệu quả.
>>> Tham khảo thêm: Rối loạn tiền đình: Nguyên nhân, dấu hiệu, phân loại và cách điều trị
Những dấu hiệu cảnh báo rối loạn thần kinh
Dưới đây là những triệu chứng phổ biến nhất:
Mất liên hệ với thực tế: Người mắc rối loạn thần kinh có thể mất liên hệ với thực tế. Lối suy nghĩ mất trật tự thể hiện ở cách nói kỳ quặc, từ ngữ lộn xộn không có nghĩa, tư duy ngắt quãng và nói lặp đi lặp lại, liên tục đổi sang các chủ đề không liên quan. Hành vi của họ thường không bình thường, kỳ quặc và không ổn định. Họ có thể nghe thấy giọng nói bảo họ làm điều gì đó (ảo thanh) hoặc nhìn thấy các hình ảnh không tồn tại (ảo giác).
Các triệu chứng rối loạn thần kinh chung
- Đau đầu dai dẳng hoặc đột ngột, cơn đau đầu thay đổi hoặc khác đi
- Mất cảm giác hoặc ngứa ran, yếu hoặc mất sức mạnh cơ bắp
- Mất thị lực hoặc nhìn đôi, mất trí nhớ, suy giảm khả năng trí tuệ
- Thiếu sự phối hợp, cứng cơ, run rẩy và co giật
- Đau lưng lan xuống bàn chân, ngón chân hoặc các bộ phận khác của cơ thể
- Suy nhược cơ và nói ngọng, thay đổi tâm trạng, cảm xúc
- Suy nghĩ tiêu cực, lo lắng, sợ hãi, rối loạn hành vi, mất kiểm soát
- Khó khăn trong tập trung, ghi nhớ, mệt mỏi, mất ngủ
- Thay đổi khẩu vị, thói quen ăn uống, đau nhức cơ thể, khó chịu
- Suy giảm ngôn ngữ (biểu hiện hoặc hiểu)
Các triệu chứng của rối loạn thần kinh có thể giống với các tình trạng hoặc vấn đề y tế khác. Do đó, nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu nào kể trên, hãy tham khảo ý kiến bác sĩ để được chẩn đoán và điều trị kịp thời.
Nguyên nhân gây nên rối loạn thần kinh
Rối loạn thần kinh là kết quả của nhiều yếu tố kết hợp, bao gồm tác nhân xã hội, di truyền, môi trường, tâm lý và thể chất. Mặc dù nguyên nhân cụ thể của mỗi rối loạn thần kinh có thể khác nhau, nhưng có một số yếu tố chung có thể góp phần gây ra tình trạng này:
- Di truyền: Một số tình trạng thần kinh có thể được truyền lại từ cha mẹ. Rối loạn này có khả năng cao hơn nếu các gen cụ thể bị khiếm khuyết hoặc đột biến, ví dụ như bệnh loạn dưỡng cơ và bệnh Huntington.
- Nhiễm trùng: Nhiễm trùng như viêm màng não hoặc viêm não có thể gây hại và viêm hệ thần kinh. Vi khuẩn hoặc virus gây ra các bệnh nhiễm trùng này, nếu không được điều trị kịp thời, có thể dẫn đến các vấn đề về thần kinh lâu dài.
- Chấn thương: Chấn thương đầu hoặc các chấn thương thể chất khác có thể làm tổn thương não và dây thần kinh, gây ra các vấn đề về thần kinh. Ngay cả một chấn động nhẹ cũng có thể tác động tiêu cực đến chức năng não.
- Chất độc: Tiếp xúc với một số hóa chất, kim loại nặng hoặc thuốc có thể gây tổn hại hệ thần kinh theo thời gian. Ví dụ, ngộ độc chì và lạm dụng thuốc là những nguyên nhân gây rối loạn thần kinh liên quan đến độc tố.
- Rối loạn tự miễn dịch: Đôi khi, hệ thống miễn dịch tấn công nhầm vào hệ thần kinh. Các tình trạng như bệnh đa xơ cứng thuộc loại này.
- Bệnh thoái hóa: Đây là tình trạng hệ thống thần kinh suy giảm theo thời gian. Bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson và các chứng mất trí là những ví dụ phổ biến.
- Sử dụng thuốc: Một số loại thuốc chứa steroid, dùng trong điều trị nhiều bệnh như nhiễm HIV, bệnh Parkinson, bệnh sốt rét, đột quỵ, u não và động kinh, có thể gây ra tác dụng phụ là các cơn rối loạn thần kinh. Các chất cấm như LSD, cocaine, rượu bia nồng độ cao, ma túy tổng hợp cũng có thể khiến tâm thần bạn bị biến đổi.
- Các bệnh lý khác: Một số bệnh lý như bệnh về não (Parkinson, Huntington), u não, sa sút trí tuệ (bao gồm bệnh Alzheimer), HIV và các bệnh nhiễm trùng khác, đột quỵ và một số loại động kinh cũng có thể gây rối loạn thần kinh.
Các yếu tố nguy cơ dẫn đến rối loạn thần kinh
Nguyên nhân dẫn đến rối loạn thần kinh do nhiều bệnh khác nhau, vì thế yếu tố nguy cơ cũng thay đổi tùy theo từng bệnh. Dưới đây là một số yếu tố nguy cơ chính:
- Tuổi tác: Theo Tổ chức Y tế Thế giới, tuổi già là yếu tố nguy cơ chính của hầu hết các dạng sa sút trí tuệ, với tỷ lệ mắc tăng gấp đôi sau mỗi năm ở những người trên 65 tuổi. Khởi phát trước tuổi này là rất bất thường và thường liên quan đến bệnh Alzheimer, chủ yếu do nguyên nhân di truyền từ đột biến gen đơn lẻ tại một trong ba locus (beta amyloid tiền chất protein, presenilin1 và presenilin2).
- Di truyền: Yếu tố di truyền cũng góp phần quan trọng trong nguy cơ mắc rối loạn thần kinh. Ví dụ, nếu bạn có anh/chị sinh đôi bị rối loạn thần kinh thì 50% khả năng bạn cũng sẽ bị rối loạn thần kinh. Nếu ba mẹ hoặc anh em ruột mắc rối loạn tâm thần, bạn cũng có nguy cơ cao bị mắc bệnh.
- Hút thuốc: Hút thuốc làm tăng nguy cơ mắc bệnh Alzheimer và sa sút trí tuệ não mạch (vascular dementia).
- Huyết áp cao và cholesterol cao: Các nghiên cứu theo dõi trong thời gian dài cho thấy huyết áp cao và mức cholesterol cao ở lứa tuổi trung niên tăng nguy cơ phát triển bệnh Alzheimer khi tuổi tác tăng dần. Tăng lipid máu cũng làm tăng nguy cơ xơ vữa mạch, cao huyết áp và đột quỵ não.
- Bệnh tâm thần: Rối loạn thần kinh thường là triệu chứng chủ yếu của các bệnh về tâm thần như tâm thần phân liệt, trầm cảm, rối loạn tâm thần và rối loạn lưỡng cực. Những người mắc các bệnh này thường có nguy cơ cao bị rối loạn thần kinh.
- Đột biến gen: Trẻ bị đột biến gen, cụ thể là mất nhiễm sắc thể 22q11, sẽ có nguy cơ bị tâm thần phân liệt, dẫn đến rối loạn thần kinh.
Những yếu tố này làm tăng nguy cơ mắc rối loạn thần kinh và cần được chú ý để phòng ngừa và điều trị kịp thời.
Cách phòng ngừa bệnh về rối loạn thần kinh
Dưới đây là một số cách bạn có thể phòng ngừa các bệnh về rối loạn thần kinh:
Phòng ngừa chấn thương đầu
Đây là giải pháp quan trọng và rõ ràng nhất để ngăn ngừa mọi loại rối loạn thần kinh không do bẩm sinh. Chấn thương do va chạm vào đầu có thể dẫn đến tổn thương não lâu dài và gây ra các vấn đề thần kinh khác. Tương tự, phụ nữ mang thai nên cẩn thận để tránh gây thương tích cho em bé, vì chấn thương đầu của trẻ khi mang thai có thể dẫn đến rối loạn thần kinh bẩm sinh nghiêm trọng.
Tập thể dục thường xuyên
Lợi ích của việc tập thể dục thường xuyên đối với não đã được chứng minh. Đi bộ 15 phút 3 đến 4 lần mỗi tuần có thể giúp giảm nguy cơ khởi phát các vấn đề về thần kinh như chứng mất trí nhớ ít nhất 30 đến 40%. Điều này cũng giúp giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch, từ đó có thể ảnh hưởng đến não và gây ra các vấn đề về thần kinh.
Tránh dư thừa đường
Lượng đường trong máu cao là đặc trưng của bệnh tiểu đường, đây có thể là nguyên nhân dẫn đến sự phát triển của một số bệnh đi kèm như đau khổ về thần kinh, thậm chí rối loạn thần kinh. Bệnh tiểu đường thường liên quan đến bệnh Alzheimer.
Thúc đẩy hoạt động nhận thức
Việc tạo áp lực vừa phải lên các kỹ năng nhận thức phức tạp sẽ giúp duy trì sức khỏe và chức năng của bộ não. Tuy nhiên, não cũng cần nghỉ ngơi để thúc đẩy hoạt động nhận thức lành mạnh. Ngủ đủ giấc và tập thiền có thể là phương pháp hiệu quả để duy trì sức khỏe lâu dài của não và hệ thần kinh.
Áp dụng chế độ ăn uống lành mạnh
Một chế độ ăn uống cân bằng và lành mạnh giúp ngăn ngừa sự khởi phát của các chứng rối loạn thần kinh nghiêm trọng. Ăn thực phẩm chứa nhiều chất béo không bão hòa đa và không bão hòa đơn, và kiêng thực phẩm giàu chất béo bão hòa là một khởi đầu tốt. Ngoài ra, ăn nhiều trái cây tươi, rau xanh, cá béo, các loại hạt, trứng, một lượng socola đen và cà phê lành mạnh có thể giúp tăng cường sức khỏe của tim và não.
Trị liệu thần kinh cột sống Chiropractic
Phương pháp trị liệu thần kinh cột sống Chiropractic là một phương pháp khoa học không dùng thuốc, giúp cải thiện chức năng hệ thần kinh. Bác sĩ sử dụng kỹ thuật nắn chỉnh cột sống để đưa các khớp xương trở về vị trí tự nhiên, giảm áp lực lên dây thần kinh và tăng cường khả năng tự chữa lành của cơ thể. Chiropractic giúp giảm đau, tăng cường sức mạnh và cải thiện khả năng vận động, cử động, đặc biệt tốt cho hệ thần kinh.
Rối loạn thần kinh là một vấn đề sức khỏe cần được quan tâm. Hiểu biết về căn bệnh này sẽ giúp chúng ta chẩn đoán sớm, điều trị hiệu quả và hỗ trợ người bệnh tốt hơn. Hy vọng thông tin này sẽ hữu ích cho bạn và gia đình. iCCARE đã có kinh nghiệm 15 năm làm việc với đội ngũ bác sĩ nước ngoài, kỹ thuật viên dày dặn kinh nghiệm, và các thiết bị điều trị tối tân. Mọi câu hỏi của bạn về trị liệu thần kinh cột sống, các bệnh lý xương khớp và dịch vụ của iCCARE CHIROPRACTIC CLINIC vui lòng liên hệ phòng khám qua hotline 096 393 1999 để được tư vấn cụ thể.
>>> Tham khảo thêm: Rối loạn thần kinh thực vật: Nguyên nhân, dấu hiệu, biểu hiện và cách điều trị
